LONDRA- PEKİN DEMİRYOLU HATTININ KESİŞİM NOKTASI: KARS LOJİSTİK MERKEZİ

Dr. Ömer CENGİZ

Lojistiğin Uluslararası Ticaret İçin Önemi Nedir?

Dünya ticaretinde rekabet avantajı sağlayan unsurlar arasına yeni aktörlerin girdiği önemli bir dönem yaşanmaktadır. Üretim sistemlerinin mükemmel işlemesi veya hammadde temininin süreklilik kazanması yalnız başına rekabet gücü sağlamak için yeterli değildir. Üretim öncesi ve sonrası tüm faaliyetlerin istenilen yer, istenilen zaman, optimum maliyet ve hasarsız bir şekilde gerçekleştirilmesi tüm ticari işletmelerin öncelikli beklentisi olmaya başlamıştır. Müşterilere ait ürün ve hizmet satın alma yaklaşımlarında yaşanan kişiselleştirilmiş ürün veya hizmet beklentileri her ticari faaliyete farklı bir proje olma özelliği vermektedir. Böylesi bir durumda da lojistik ve tedarik zinciri faaliyetleri uluslar arası ticaretin önemli bir rekabet unsuru haline gelmiştir. Müşteri beklentilerinin karşılanması amacıyla her türlü ürün ve hizmetin üretim merkezlerinden tüketim merkezlerine hareket ettirilmesi ve bu hareket sırasında gerçekleştirilen bütün diğer faaliyetlerin yüksek hizmet kalitesi ve koordinasyonla sağlanması lojistik yönetimini ortaya çıkarmaktadır. Üretim maliyetlerinin belli standartlara yaklaşması ve teknolojik yatımların yeni üretim sistemleri geliştirmedeki büyük katkıları aynı segmentlerde yer alan işletmelerin rekabetlerini yakın bir seviyeye taşımaktadır. Ancak lojistik faaliyetlerin etkin bir şekilde gerçekleştirilememesi, ulaştırma sistemlerinin maliyet avantajı sağlayacak şekilde hesaplanamaması, depo ve antrepolarda ürün gerekliliklerine uygun depolama yapılamaması ve ürünlerin elleçleme sırasında hasara uğraması neticesinde üretim ve lojistik maliyetlerin artacağı ve dezavantajlı fiyat seviyelerinin ortaya çıkacağı unutulmamalıdır.

Klasik olarak ortaya çıkmış olan lojistik faaliyet yaklaşımı günümüze gelindiğinde modern lojistik anlayışına doğru bir ilerleme göstermiştir. Lojistik ticari faaliyetlerde uygulanmaya başladığı yıllarda bir strateji olarak uygulanırken günümüzde ise tüm ticari faaliyetler lojistik stratejisi ile takip edilecek bir konuma gelmiştir. Bu yeni stratejik lojistik bakış açısı içerisinde ortaya çıkmış olan unsurların bazıları; lojistik merkezler, 3.parti lojistik işletmeleri, çevreci lojistik yaklaşımı olan yeşil lojistik ve dijital lojistik uygulamalarıdır.

Lojistik Merkezlere Neden İhtiyaç Duyulur? 

Yeni unsurlar arasında yer alan “Lojistik Merkezler”, lojistik faaliyetlerin bir arada gerçekleştirilmesine olanak sağlayarak koordinasyon, yüksek lojistik hizmet kalitesi, lojistik faaliyetlerde hız ve gereksiz bürokratik işlerin ortadan kaldırılması gibi birçok avantaja sahip uygulama merkezleridir. Lojistik merkezlerin ortaya çıkışında en önemli etken dünya ticaretinin bu merkezlere ihtiyaç duyması ve lojistik faaliyetlerin bütüncül bir bakış açısı ile bu merkezlerde gerçekleştirilebilme imkanıdır. Lojistik merkezlerin kurulum yerinin belirlenmesi ve merkezde gerçekleştirilecek faaliyetlerin neler olacağı ticaretin o bölgede ihtiyaç duyduğu gereksinimler doğrultusunda ortaya çıkmaktadır. Bu bakış açısı ile Kars Lojistik Merkezinin kuruluş amacı ve dünya ticaretinin bu merkeze duyduğu ihtiyaç sebebi ile ortaya çıktığı net olarak görülmektedir.

Kars’ta Bir Lojistik Merkez Gereklimidir?

Kars ili Türkiye’nin doğu sınırında yer almakta ve ülkenin Uzakdoğu, Orta Asya ve Kafkaslara açılan kapısı konumundadır. İlin sahip olduğu uluslar arası havalimanı, Karadeniz Akdeniz ve Ege bölgelerinde yer alan liman kentleri ile karayolu bağlantıları, Marmara bölgesi ile hem karayolu hem de demir yolu bağlantılarının olması şehrin ulaştırma yöntemleri entegrasyonu açısından önemli avantajlarıdır. Bakü Tiflis Kars Demiryolu hattı dünya ticaretinin önemli bir bölümünü bünyesinde bulunduracak olan Kuşak Yol Projesinin bir parçası ve Kars Lojistik Merkezin en önemli kuruluş sebebidir. Ayrıca Kars Lojistik Merkezi, Kars-Ankara yüksek hızlı tren hattı ve Kars Iğdır Nahçivan İran demir yolu hattı projesi ile önemli bir demiryolu hattı kesişim noktasına dönüşme potansiyeline sahiptir. Londra-Pekin demiryolu projesinde ana hat üzerinde yer alan Kars Lojistik Merkezin önemli bir ara bağlantı görevi üstelenmesi beklenmektedir. Bu görevin etkin bir şekilde yapılabilmesi merkezde gerçekleştirilecek olan faaliyetlerin beklentileri karşılayacak düzeyde olması ve güçlü demiryolu ağının Kars’ın sahip olduğu diğer iki önemli ulaştırma yöntemine entegre edilerek kombine taşımacılık faaliyetlerinin gerçekleştirilebilmesine bağlı olacaktır.

Deniz yolu taşımacılığında yaşanan uzun taşıma süreleri, olumsuz hava koşulları, ürün ulaşılabilirliğinin düşüklüğü ve fazla bekleme süreleri Avrupa Çin hattı demiryolu projelerini önemli bir alternatif olarak güçlendirmektedir. Avrupa-Çin hattı üzerinde birçok alternatif güzergah yer almakta ve bu alternatifler arasında aktif çalışan hatlar bulunmaktadır. Ülkemiz alternatif demiryolu hatları içerisinde orta koridor üzerinden Avrupa’ya ulaşma yoludur. Bu hat yeni aktifleştirilen ve geliştirilen bir hat olmasına karşın, Karadeniz’in kuzeyinde yaşanan siyasi krizler ve daha soğuk hava koşulları sebebiyle en uygun alternatifler arasında yer almaktadır. Ancak bu alternatifin kullanılabilmesi için önemli altyapı ve gümrük düzenlemelerinin modern lojistik yönetimi prensiplerini yerine getirecek şekilde ve kısa bir sürede dizayn edilmesi gerekmektedir.

Kars Lojistik Merkezi sadece Türkiye içinden gelen ürünlerin hareketini değil aynı zamanda Avrupa’dan Uzak Doğu’ya, Uzak Doğu’dan Avrupa’ya taşınacak tüm yüklerin ve merkeze coğrafi olarak çok yakın olan komşu ülkelerden hem Avrupa’ya hem de Uzak Doğu’ya taşınacak yüklerin bir konsolidasyon merkezi olması kaçınılmaz bir sonuçtur. Bu durum ticaretin kendi güzergahını oluşturması ilkesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Kars Lojistik Merkezinin önemli bir görevi bu sonucun oluşabilmesi için gerekli koşulların yerine getirilmesidir. Bu sayede Kars Lojistik Merkezi Avrupa-Çin hattının önemli bir kesişim noktası olma özelliğini gerçekleştirmiş olacaktır. 

Kars Lojistik Merkezde Gerçekleştirilecek Faaliyetler Nelerdir?

Kars Lojistik Merkezinde yük hareketlerinin etkin ve verimli bir şekilde sağlanabilmesi açısından sunulması gereken bazı önemli lojistik hizmetler gerekmektedir. Bu hizmetler;

-        Depo ve antrepo yönetimi,

-        Gümrükleme ve gümrük müşavirliği,

-        Dış ticaret işletmelerine ait özel üretim, montaj ve depolama tesislerine ev sahipliği,

-        Bankacılık, finans ve sigortacılık faaliyetlerini sunan işletmelerine altyapı ve yer temini,

-        Etkin bir elleçleme, paketleme ve etiketleme işlemleri,

-        Ölçüm, tartım ve kalibrasyon işlemleri,

-        Araç bakım onarım hizmeti sunacak tesislerin konumlandırılmasıdır.

Sayılan hizmetlerin merkezde sunulması ile bütüncül bir lojistik hizmet perspektifi yakalanmış olacaktır. Kars Lojistik Merkezinin yapılandırılması sırasında dikkate alınması gereken önemli bir husus ise diğer ulaştırma modları ile bağlantı sağlayacak ara hatlar etkin bir trafik akışını sağlayacak şekilde belirlenmesidir. Bu sayede gerek şehir trafiği gerekse lojistik merkez etrafındaki trafik akışının yoğunluk yaşanan dönemlerde bile sorun çıkarmayacak şekilde tasarlanması sağlanmış olacaktır. Ayrıca merkezin Kars şehir merkezine yakın olması sebebiyle ortaya çıkacak olan araç yoğunluk değişimleri tahmin edilerek Kentsel lojistik hesaplamalarının yapılması ve gerekli düzenlemelerin planlama aşamasından itibaren dikkate alınması gerekmektedir.

Kars Lojistik Merkezin Ülkemizin Lojistik Potansiyeline Nasıl Bir Katkı Sunması Bekleniyor?

Giderek önemi artan lojistik, sanayileşme kadar gerekli bir argüman olarak dünya ticaretinde yerini alırken ülkemizin sahip olduğu coğrafi ve stratejik konumu doğal bir küresel lojistik üs olma stratejisini ortaya koymaktadır. Ülkemizin sahip olduğu bu potansiyelin fiili bir hale dönüştürülebilmesi lojistik alanında yapılacak önemli yatırımlara bağlıdır. Kars Lojistik Merkezde bu yatırımların en önemlilerinden biri olarak inşa edilmeye başlamıştır. Merkezin gerekli alt ve üst yapı çalışmaları tamamlandığında ülke ekonomisine önemli katkıları olacağı ve Türkiye’nin Küresel bir lojistik üs olma stratejisinde köşe taşlarından biri olacağı bilinmelidir.